Ý Trà Quán Những năm trở lại đây, vùng Hương Ninh, Bình Định và Giao Thành của Sơn Tây cũng lần lượt khai thác và sử dụng đất tử sa. Đất tử sa Sơn Tây hình thành ở hệ tầng địa chất Shihezi trên từ cuối Permi sớm đến cuối Permi muộn. Sự thay đổi của quặng theo chiều ngang khá lớn, từ quặng cứng đốm tím đến quặng tính cát tím đỏ, quặng đất xanh xám. Chủ yếu quặng có màu tím bầm, tím thường, thành từng lớp dẹt, độ dày từ vài mét đến vài chục mét. Sự khác nhau giữa quặng ở các vùng khá lớn, thành phần cấu thành chính là Hydromica có lẫn Montmorillonit và đá lục nê; hoặc có Montmorillonit là chính, lẫn thêm đất cao lanh nhiều nước; hoặc chủ yếu là đất cao lanh nhiều nước, lẫn thêm Montmorillonit, thành phần khác với đất tử sa Nghi Hưng. Hàm lượng Al2O3 khá thấp, nhiệt độ nung thấp. Tỷ lệ co ngót khi khô ít, khoảng 5.28%, tỷ lệ hút nước cao, vào 4.26%, khả năng tạo hình thấp, chỉ số tạo hình khoảng 9%, sức chịu axit 96.74%, sức chịu kiềm 70.87%.
Ngày 10 tháng 11 năm 2010, “Phụ Tân Nhật Báo” của Liêu Ninh có bài viết với tựa đề “Phụ Tân phát hiện thấy mỏ quặng tử sa cỡ lớn (chất lượng ngang hàng với Nghi Hưng Giang Tô và Thọ Ninh Phúc Kiến). Tháng 8 năm 2011, tác giả cuốn sách này đã đến Phụ Tân để điều tra thực tế. Mỏ quặng nằm ở thôn Hạ Loan Tử, xã Hồng Mạo Tử, huyện Phụ Mong. Kết quả khảo sát cho thấy, mỏ quặng này đang trong giai đoạn khám phá. Kết quả phân tích địa phương cung cấp cho thấy, trữ lượng tử sa tìm thấy bước đầu là 841.45 vạn tấn. Quặng ở đây hầu hết màu đỏ, sau đó là màu xám, quặng lộ ra có màu nâu tím (như ảnh 3-27). Thành phần chủ yếu là Illit, cao lanh, thạch anh, Sericit, Muscovit và một ít Hematit. Hàm lượng các khoáng vật đất sét khoảng 70-80%, thành phần chủ yếu là Illit và cao lanh, màu sắc của đất tử sa khá tươi tắn.
Thành phần hóa học chủ yếu là SiO2 61.41%, Al2O3 13.79%, Fe2O3 4.56%, K2O 3.80%, TiO2 0.59%, CaO 4.10%, MgO 2.33%, Na2O 1.38%, LOI 6.84%, có khả năng tạo hình và tính dẻo dai tốt, thích hợp để làm theo cách gia công của đồ tử sa, thuộc loại quặng tử sa trầm tích chất lượng tốt để làm đồ gốm, chỉ tiêu công nghiệp chủ yếu của nó gần như quặng tử sa Nghi Hưng Giang Tô và Thọ Ninh Phúc Kiến.
Theo đó, tác giả cuốn sách này cho rằng, các chỉ tiêu công nghiệp chủ yếu mà bản báo phân tích này đưa ra không thể coi là gần như quặng tử sa Nghi Hưng Giang Tô. Bởi lẽ hàm lượng Al2O3 là 13.79%, khá thấp, điều này ảnh hưởng lớn đến nhiệt độ nung, dẫn đến nhiệt độ nung khá thấp. Lượng CaO là 4.10%, MgO 2.33%, K2O 3.80%, Na2O 1.38%, đều cao hơn hẳn so với tử sa Nghi Hưng, việc này có ảnh hưởng lớn đến phẩm chất, màu sắc, độ kính hóa của thành phẩm.
Nội dung trích dịch từ cuốn “Dương Tiện minh sa thổ” – Lưu Ngọc Lâm
Ý Trà Quán – Chia sẻ kiến thức về trà và ấm!
